Kleurenblindheid is één van de meest voorkomende vormen van slechtziendheid. Iedereen kan er last van hebben, van jongs af aan tot op hoge leeftijd. De kans is groter dat het aan kinderen wordt doorgegeven als één of beide ouders de aandoening hebben.
Wat is kleurenblindheid
Iemand die kleurenblind is, ziet meestal iets van kleur, maar kan niet alle kleuren even goed zien.
Ook heeft hij/zij moeite met het onderscheiden van bepaalde kleuren, meestal rood en groen. Kleurenblindheid heeft geen invloed op het vermogen van een persoon om andere kleuren te zien, zoals geel, blauw of paars. Dit type kleurenblindheid kan het autorijden echter moeilijker maken omdat verkeerslichten zijn ontworpen met verschillende kleuren voor stoplichten en richtingaanwijzers. In sommige gevallen zien mensen met ernstige kleurenblindheid helemaal niets!
Wat veroorzaakt kleurenblindheid?
Kleurenblindheid wordt meestal in de vroege kinderjaren ontdekt en iemands vermogen om kleur te zien kan in de loop van de tijd of met de leeftijd veranderen. Daarom moeten ouders hun kind op kleurenblindheid laten testen wanneer het naar school gaat; tests waarbij voorwerpen van verschillende kleuren in plaats van letters worden gebruikt om op kleurenblindheid te testen, kunnen ook thuis worden gebruikt.
Bij kleurenblindheid is er meestal een probleem met de cellen in het netvlies. Deze cellen worden ook wel kegeltjes genoemd. Ons netvlies bestaat uit wel 6 miljoen van deze kegeltjes. Daarnaast bestaat ons netvlies uit zo’n 120 miljoen ‘staafjes’. Deze staafjes zorgen ervoor dat we verschillen in licht en donker kunnen zien. Wanneer het donker is doen deze staafjes hun werking. De kegeltjes zorgen ervoor dat we kegeltjes zien en kunnen we details zien van objecten voor ons.
Ons netvlies bestaat uit drie verschillende kegeltjes, die elk gevoelig zijn voor een bepaalde kleur: rood, groen of blauw. Deze kegeltjes werken nauw met elkaar samen, waardoor je alle kleuren kunt zien. Werkt een van deze kegeltjes niet goed, dan is het voor jou moeilijk om kleuren te herkennen.
Is kleurenblindheid altijd erfelijk?
Kleurenblindheid is meestal erfelijk, maar niet altijd. Er zijn ook gevallen waarin kleurenblindheid wordt veroorzaakt door andere factoren, zoals verwondingen aan het oog, oogziekten of blootstelling aan bepaalde chemische stoffen of medicijnen. In het geval van verwondingen aan het oog, kunnen beschadigingen aan de kegeltjes in het netvlies, die verantwoordelijk zijn voor het waarnemen van kleuren, leiden tot kleurenblindheid. Ook bepaalde oogziekten, zoals glaucoom of cataract, kunnen leiden tot kleurenblindheid.
Daarnaast kan blootstelling aan bepaalde chemische stoffen of medicijnen, zoals sommige antibiotica en antimalariamiddelen, ook leiden tot kleurenblindheid. Over het algemeen zijn deze vormen van kleurenblindheid echter minder gebruikelijk dan de erfelijke vormen. Als iemand kleurenblind is door andere factoren dan erfelijkheid, kan het vaak worden behandeld als de onderliggende oorzaak wordt aangepakt.
Verschillende vormen van kleurenblindheid
Er zijn verschillende vormen van kleurenblindheid, het kan aangeboren zijn of op latere leeftijd zijn ontstaan.
Aangeboren kleurenblindheid kunnen we onderscheiden in vier groepen:
- Trichromatopsie: bij de vorm trichromatopsie werken alle drie de kegeltjes. Bij deze vorm heb je normaal zicht en kun je de meeste kleuren gewoon herkennen. In sommige gevallen werkt een van de kegeltjes iets minder. Dat heet anomale trichromatopsie. Je kunt in dit geval alle kleuren zien, maar je hebt een zwakte voor kleuren.
- Dichromatopsie: bij dichromatopsie werken twee van de drie kegeltjes goed. Werken de groene kegeltjes niet, dan verwar je de kleuren groen en rood met elkaar. Wanneer de rode kegeltjes niet functioneren, dan worden de kleuren rood en groen met elkaar verward. Tot slot is er een groep mensen bij de blauwe kegeltjes niet functioneren. Deze mensen kunnen de kleuren blauw en geel niet van elkaar onderscheiden. De laatstgenoemde vorm van kleurenblindheid is echter heel zeldzaam.
- Monochromatopsie: deze afwijking is zeer zeldzaam. Bij deze afwijking werkt maar slechts een type kegeltjes. Mensen die lijden aan monochromatopsie hebben een heel slecht zicht. Daarnaast zijn ze ook gevoelig voor lichtschuwheid.
- Achromatopsie: bij deze mensen functioneert geen van de kegeltjes. Hierdoor zien ze geen kleuren, maar enkel zwart-, wit- en grijstinten. Deze mensen zijn in feite volledig kleurenblind. De vorm achromatopsie is buitengewoon zeldzaam en komt alleen maar bij een enkeling voor.
Waar kan ik mijn kind laten testen?
Als je jezelf afvraagt waar je een kleurenblind test voor je kind kunt krijgen, zijn er veel plaatsen die de Ishihara kleurentest aanbieden. Dit is de meest voorkomende en betrouwbare test om kleurenblindheid vast te stellen. U kunt uw kind laten testen bij de kinderarts, in een kliniek die gespecialiseerd is in gezichtszorg, of op een school voor speciaal onderwijs. Bel vooraf om te zien of ze deze specifieke test aanbieden.
Hoe kan ik me voorbereiden op de kleurenblindheidstest?
Voordat de Ishihara kleurentest bij het kind wordt afgenomen, moeten de ouders zich vertrouwd maken met de verschillende soorten kleurenblindheid en de testmethoden. Beoordelingen die objecten van verschillende kleuren gebruiken in plaats van letters om te testen op kleurenblindheid kunnen ook worden gebruikt. De Ishihara-test bestaat uit 38 platen met verschillende getallen die uit gekleurde stippen bestaan. De cijfers zijn alleen zichtbaar wanneer de juiste kleur wordt gebruikt, waardoor kan worden vastgesteld of iemand lijdt aan rood-groen kleurenblindheid.
Mocht je een vermoeden hebben dat je kindje kleurenblind is, dan is het raadzaam om samen met de huisarts te kijken naar een speciale kleurenblindheidstest. Als jonge ouders zou je dus oplettend moeten zijn voor het geval dat je kindje verschijnselen vertoont van kleurenblindheid. Ben je geïnteresseerd in meer gezondheidstips en weetjes? Lees dan onze blog over het BMI en hoe je dat precies berekent.
